Chính sách của Mỹ sẽ dịch chuyển ra sao dưới thời ông Biden?

Dừng lại và đảo ngược. Khôi phục và mở rộng. Ông Joe Biden hứa hẹn sẽ đưa nước Mỹ đi theo một con đường rất khác so với những gì thế giới đã chứng kiến trong 4 năm qua dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Sau khi được các hãng tin lớn đồng loạt dự đoán thắng cử vào ngày 7/11, ông Biden đã bắt đầu chuẩn bị cho quá trình chuyển giao quyền lực, dù Tổng thống Donald Trump đến nay vẫn từ chối thừa nhận đã thất bại.

Nhóm chuyển giao của ông Biden đang bắt đầu biến những lời hứa trong chiến dịch tranh cử thành kế hoạch ông có thể sớm thực hiện trong nhiệm kỳ tổng thống. Phần lớn chính sách của ông Biden sẽ rất khác với Tổng thống Trump, dù một số chính lược - như cách ứng xử với Trung Quốc - có thể sẽ đi theo cách đã được định hình trong thời ông Trump.

Tổng thống Donald Trump, giống như nhiều thành viên đảng Cộng hòa khác, coi việc giảm thuế và giảm các quy định như điều thiết yếu trong chính sách kinh tế. Ông tự coi mình là người đại diện cho phe bảo thủ trong các cuộc chiến văn hóa.

Trong khi đó, cựu Phó tổng thống Biden đề cao các giá trị truyền thống của đảng Dân chủ như quyền chăm sóc sức khỏe cho toàn dân, tự do lựa chọn của phụ nữ trong việc phá thai, mở rộng quyền nhập cư...

Tuy nhiên, những quan điểm ngày càng xa nhau của hai ông Trump và Biden còn cho thấy sự chia rẽ ngày càng lớn, khi nước Mỹ bước ra khỏi thời mà những chính khách như cựu Tổng thống đảng Dân chủ Bill Clinton có thể tìm được sự đồng thuận từ những người đảng Cộng hòa bằng đường lối trung hữu.

Năm 2016, ông Trump đã chiến thắng cuộc đua vào Nhà Trắng với một chiến dịch tranh cử có thông điệp đơn giản: Make America great again (tạm dịch Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại). Các chính sách của Tổng thống Trump tập trung vào việc khôi phục nền kinh tế, thúc đẩy việc làm, bảo vệ lợi ích thương mại của Mỹ và tiếp tục có lập trường cứng rắn về vấn đề nhập cư.

Về phần mình, ứng viên Joe Biden là một đảng viên Dân chủ trung tả. Ông coi chính phủ liên bang là lực lượng để chống dịch, xây dựng lại nền kinh tế, giải quyết vấn đề phân biệt chủng tộc và bất bình đẳng mang tính hệ thống trong nhiều thế kỷ.

Các chính sách kinh tế của ông Biden, được gọi là kế hoạch "Build back better" (tạm dịch Xây dựng lại tốt hơn) cố gắng làm hài lòng hai đối tượng cử tri có truyền thống ủng hộ đảng Dân chủ - thanh niên và công nhân.

Trong vấn đề đối ngoại, các quan điểm mà các ứng viên đang hứa hẹn không chỉ thể hiện sự khác biệt ý thức hệ của hai đảng, mà còn phản chiếu mối quan ngại của nước Mỹ về một thế giới đang thay đổi, như việc ông Trump rút nước Mỹ ra khỏi các định chế đa phương, hoặc ông Biden cứng giọng hơn với Trung Quốc.

Thế giới, trong mắt Tổng thống Trump, là “Nước Mỹ trên hết”. Tổng thống từ bỏ các thỏa thuận quốc tế mà ông tin rằng không đem lại lợi ích cho Mỹ. Quan hệ ngoại giao của Mỹ dưới thời ông Trump mang tính giao dịch, phá cách và theo chủ nghĩa đơn phương. Các mối quan hệ này cũng mang tính cá nhân và thất thường, được định hình bằng cảm xúc và mối quan hệ của tổng thống Mỹ với các nhà lãnh đạo.

Trong mắt ông Biden, thế giới có vai trò và lợi ích của Mỹ, dựa trên các thể chế quốc tế được thành lập sau Thế chiến 2. Thế giới cũng là một liên minh toàn cầu, trong đó Mỹ dẫn đầu các quốc gia tự do chống lại các mối đe dọa xuyên quốc gia.

Ông Biden cũng nói “một ngày sau cuộc bầu cử” ông sẽ bắt đầu xây dựng lại mối quan hệ bị rạn nứt với các đồng minh do cách tiếp cận của Trump, thứ ông Biden chế nhạo là “Nước Mỹ đơn độc”.

Tuy nhiên, ứng viên của đảng Dân chủ không phải là người chỉ tập trung vào chính sách đối ngoại. Ông Biden cho biết nếu là tổng thống, ông sẽ tập trung vào các vấn đề của quốc gia trước tiên.

Với 10,2 triệu ca mắc Covid-19 và 243.000 người tử vong vì virus corona, Mỹ hiện là quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thế giới.

Nhiều chuyên gia nhận định cuộc bầu cử vốn dĩ là cuộc trưng cầu dân ý về nhiệm kỳ tổng thống đầy biến động của ông Trump, đặc biệt về vấn đề Covid-19. Sau 7 tháng kể từ khi đại dịch bắt đầu, Covid-19 vẫn là trở ngại lớn nhất cho hy vọng tái đắc cử của ông Trump. Việc ông mắc Covid-19 chỉ vài tuần trước ngày bầu cử chỉ càng hướng thêm sự chú ý vào vấn đề này. Tổng thống Trump đã quy phần lớn trách nhiệm chống dịch cho chính quyền bang.

Theo các chuyên gia, chính cách chống dịch gây tranh cãi của ông Trump đã góp phần vào thất bại của ông trong cuộc đua Nhà Trắng năm nay.

Ngay sau khi phát biểu tuyên bố chiến thắng, ông khởi động chương trình kiểm soát dịch Covid-19 vào ngày 9/11. Ông bổ nhiệm đội chuyên trách chống Covid-19 dựa trên lời hứa "sẽ căn cứ vào chỉ dẫn của khoa học", dù giới quan sát lo ngại đội ngũ chuyên gia nói trên sẽ không tiếp cận được những nguồn lực cần thiết để triển khai kế hoạch do ông Trump chưa chấp nhận thua cuộc.